Słowniczek haseł związanych z hydrosiewem i kontrolą erozji

• Ablacja deszczowa (spłukiwanie, zmyw, zmywanie, nazwa erozja wodna gleby jest nazwą nieprawidłową) jest procesem polegającym na przesuwaniu zwietrzeliny (cząstek gleby, fragmentów skał, wszelkich luźnych osadów) w dół stoku na skutek denudacyjnego oddziaływania wody, spowodowanego najczęściej przez obfite deszcze. Proces ten należy do najważniejszych procesów kształtujących powierzchnię Ziemi. Najczęściej występuje na stokach lessowych, a także gliniastych o ubogiej pokrywie roślinnej; podatne na ten rodzaj ablacji są też stoki zaorane (ponieważ są pozbawione roślinności). Intensywność procesu jest zależna od ilości i natężenia opadów, a także od nachylenia stoku i rodzaju występującej na nim pokrywy roślinnej. Ablacja deszczowa, która zachodzi na stokach rolniczych, jest też nazywana ablacją gleby.
• Biocenoza (gr. bios życie i koinos wspólny) – naturalny zespół populacji organizmów żywych danego środowiska (biotopu), należących do różnych gatunków, ale powiązanych ze sobą różnorodnymi czynnikami ekologicznymi i zależnościami pokarmowymi, tworząc całość, która pozostaje w przyrodzie w stanie homeostazy (czyli dynamicznej równowagi). Biocenoza wraz ze środowiskiem fizycznym to ekosystem. Biocenozy można podzielić na naturalne (sawanna, las, jezioro) i sztuczne (park, ogród).
• Biotop – obszar zamieszkany przez organizmy żywe o tych samych lub bardzo zbliżonych wymaganiach życiowych. Pierwotnie dotyczący tylko abiotycznych elementów siedliska. Obecnie często rozumiany jako siedlisko nieożywione zmienione przez biocenozę (kompleks roślinny). Biotop razem z biocenozą tworzy ekosystem.
• Deflacja – erozja gruntów polegająca na zwiewaniu przez wiatr piasku bądź pyłu. Występuje głównie na skarpach, klifach, nasypach, pustyniach, wybrzeżach mórz i przedpolach lodowców. Powoduje stopniowe obniżanie się obszaru i niszczenie warstw stabilizacyjnych. Tworzy charakterystyczne formy, np. misy deflacyjne.
• Deluwium (osad deluwialny) – luźny lub słabo spojony osad powstający w wyniku akumulacji (osadzania) drobnych cząstek mineralnych z gleb, glin, lessów, pokryw zwietrzelinowych itp., wypłukanych i zmytych ze stoków i skarp przez wody opadowe. Deluwia powstają przez przenoszenie prosuktów wietrzenia z wyższych partii skalnych w niższe rejony.
• Endemity (endemiczne organizmy) – podgatunki, gatunki, rodzaje, rodziny a nawet rzędy roślin lub zwierząt spotykane wyłącznie na określonych obszarach Ziemi.
• Fertilizer (ang.) – sztuczny nawóz.
• Fitopatologia (gr.: φυτόν phyton – roślina, πάθος pathos – cierpienie, λόγος logos – nauka) – nauka zajmująca się chorobami roślin, poznawaniem wpływu czynników chorobotwórczych na organizmy roślinne (wywoływanymi przez nie objawami chorób) i biologią tych czynników (ich cyklem życiowym i opracowywaniem metod ich zwalczania). Razem z entomologią stosowaną i herbologią tworzą odrębną dziedzinę wiedzy – ochronę roślin.
• Fitoremediacja – technologia oczyszczania środowiska (gleby, wód gruntowych i powierzchniowych, osadów ściekowych i powietrza), która wykorzystuje ponadprzeciętne zdolności niektórych gatunków roślin do akumulacji substancji zanieczyszczających lub do ich degradacji.
• Fitostabilizacja – redukcja ryzyka związanego z prawdopodobieństwem przemieszczania się metali do warstw głębszych gleby oraz wtórnego pylenia.
• Gabion – kosz, materac lub walec wykonany z podwójnie skręconej lub zgrzewanej siatki stalowej galwanizowanej cynkiem lub cynkiem i aluminium wypełniony kamieniami. Stosowany jako element konstrukcyjny do stabilizacji skarp i nasypów.
• Gazon – duży ozdobny trawnik w kształcie prostokąta, koła lub owalu znajdujący się na podjeździe do pałacu lub dworu, otoczony wokół drogą dojazdową kończącą się bezpośrednio przed wejściem do rezydencji. Gazon może być ozdobiony klombami kwiatowymi, kompozycjami krzewów, ew. pojedynczymi drzewami, oraz fontanną lub innymi drobnymi formami architektonicznymi.
• Hydrohumusowanie – hydrodynamiczne (wodne) ściółkowanie podłoża terenów płaskich, skarp, nasypów materiałami organicznymi (np. luźne włókna celulozowe agacell®) wzbogaconymi w substancje odżywcze, hydronawozy i biostymulanty. Hydrohumusowanie stosuje się jako pierwszą fazę przed hydrosiewem. Połączenie tych dwóch metod hydrodynamicznych (hydrohumusowania oraz hydrosiewu) pozwala uzyskać najlepszą jakość oraz największy stopień stabilizacji wykonywanych trawników. Hydrohumusowanie w pełni zastępuje również tradycyjne i często bardzo kosztowne, humusowanie czarnoziemem, kompostem, torfem lub innymi substratami.
• Hydrosiew (ang. Hydroseeding) – (czasami nazywany jako hydroobsiew, siew hydrauliczny) jest to siew zieleni za pomocą wody. Hydrosiew jest metodą, w której nasiona, nawozy, biostymulanty, mulcz celulozowy (np. agacell®) i inne dodatki są wymieszane z wodą w specjalnym urządzeniu (hydrosiewniku) a następnie w łatwy sposób jest rozpylany na glebę za pomocą specjalnej hydropompy zakończonej działkiem wodnym lub dyszą zamontowaną na elastycznym wężu.
• Hydrosiewnik (ang. Hydroseeder) – to maszyna służąca do mieszania zawiesiny wodnej z mulczem, nasionami i innymi dodatkami oraz umożliwiająca ich hydrodynamiczny wysiew na grunt za pomocą węża lub działka wodnego.
• Hydromulcz (ang. hydrumulch) – specjalnie skomponowana, mokra zawiesina zawierająca wodę, mulcz celulozowy (np. agacell ® HH), czasami lepiszcze (tackifier) wymieszana w zbiorniku i następnie nanoszona na grunt w sposób hydrodynamiczny w celu stworzenia odpowiednich warunków dla wegetacji roślin oraz stabilizacji gruntu.
• Koluwium (colluvium) – obsunięta masa, materiał pochodzący z akumulacji osuwiskowej (osadzania).
• Monolit – geologiczny twór (np. góra) składający się z pojedynczego bloku skalnego. Formacje takie zazwyczaj ujawniane są na skutek erozji. Najczęściej stworzone są z niezwykle twardej skały metamorficznej ale często można spotkać też m.in. monolit gliny czyli małoprzepuszczalny blok twardej gliny. Nazwa pochodzi od łacińskiego słowa monolithus oraz greckiego μονόλιϑος (monolithos) pochodzącego od słów μόνος („jeden” lub „samotny”) oraz λίϑος („głaz”).
• Mulcz – (ściółka) warstwa ochronna gleby, umieszczana na jej powierzchni głównie w celu zniwelowania niekorzystnych oddziaływań czynników siedliskowych. Jako mulczu używa się różnorodnej materii organicznej: włókien celulozy, słomy, ścięte rośliny uprawiane na zielony nawóz, niekwitnące chwasty lub trawę.
  Działanie mulczu:
  – regulacja temperatury gleby dzięki zatrzymywaniu ciepła na wiosnę i na jesieni,
  – ograniczanie zachwaszczenia,
  – zatrzymywanie wody poprzez spowolnienie jej parowania,
  – wzbogacanie gleby w materię organiczną i składniki pokarmowe poprzez stopniowy rozkład mulczu.

Mulczowanie jest podstawowym zabiegiem w uprawie konserwującej.

• Mulcz celulozowy – (np. agacell ® HS) sucha, dobrze wchłaniająca wilgoć ściółka pozyskiwana z makulatury, która po odpowiednim turbinowym zmieleniu daje nam luźne włókna celulozy wykorzystywane w hydrosiewie lub hydroobsiewie.
• Mulczowanie, okrywanie gleby, ściółkowanie (ang. mulching) – pokrywanie powierzchni gleby ściętymi roślinami uprawianymi na zielony nawóz, niekwitnącymi chwastami lub trawą w celu zmniejszenia parowania wody, niedopuszczenia do rozwoju chwastów, poprawy sprawności roli oraz zapobieżenia erozji wodnej i wietrznej. Mulczowanie naśladuje procesy rozkładu materii organicznej w przyrodzie, gdzie obumarła masa roślinna rozkłada się na powierzchni gleby. Mulczowanie jest podstawowym zabiegiem w uprawie konserwującej.
• Humus, próchnica, wierzchnica – bezpostaciowe, organiczne szczątki w różnym stadium mikrobiologicznego i fizyko-chemicznego procesu rozkładu, głównie roślinne, nagromadzone w glebach albo na jej powierzchni.
• Rekultywacja – przywracanie wartości użytkowych i przyrodniczych terenom zdewastowanym i zdegradowanym przez działalność człowieka. Jednym z lepszych sposobów na rekultywację terenu (np. wysypiska śmieci) uzyskuje się poprzez hydrosiew.
• Rillmarki (żłobki spływowe) – rodzaj erozji żłobinowej gruntu skarpy lub stoku utworzonej przez spływającą wodę (efekt erozji wodnej).
• Ruderalna roślinność – gatunki roślin występujące samorzutnie w miejscach pozbawionych roślinności pierwotnej wskutek działalności człowieka (podwórza i osiedla, przydroża, tory i nasypy kolei, rumowiska, śmietniki i in.); np. bylica, komosa, łoboda, łopian i inne.
• Rumosz skalny – w geomorfologii to zespół luźnych skał frakcji żwirowej i blokowej, zajmujący znaczną powierzchnię i o niejednorodnej genezie. Rumosze skalne mogą tworzyć się wskutek procesów stokowych, zwłaszcza osuwania i odpadania (rumoszami skalnymi są np. piargi – stożki usypiskowe w Tatrach), a także bezpośrednio w procesach wietrzenia (przykładem są np. efekty wietrzenia mrozowego – gołoborza w Górach Świętokrzyskich). Pod rumoszami skalnymi znajdują się bardzo często źródła wód (tzw. źródła rumoszowe).
• Soliflukcja – powolne (kilka mm dziennie), grawitacyjne zsuwanie się po stoku zwietrzeliny nasyconej wodą; występuje podczas niskich temperatur na wszystkich stokach o nachyleniu powyżej 30 stopni; nie zawsze obejmuje cały stok; powstaje wówczas szeroki, wolno pełznący pas gruntu. Odtajałe latem warstwy przypowierzchniowe są nasycone wodą roztopową, która nie przenika w głębsze warstwy gruntu ze względu na obecność zmarzliny; dzięki temu zwiększa się plastyczność odtajałej masy, zmniejsza się tarcie wewnętrzne i tarcie o podłoże. Soliflukcja powoduje stopniowe zniszczenie skarpy, stoku lub nasypu.
• Stratyfikacja nasion (przysposabianie w podłożu) – Obecnie przez stratyfikację rozumie się wszelkie sposoby czy zabiegi prowadzące do przerwania stanu spoczynku nasion, polegające na traktowaniu ich przez określony czas chłodem lub na przemian chłodem i ciepłem, przy odpowiedniej wilgotności i dostępie powietrza.
• Sufozja – zjawisko geologiczne polegające na mechanicznym wypłukiwaniu ziaren (cząstek minerałów) z luźnych utworów na powierzchni Ziemi przez wody podziemne wsiąkające w skałę lub glebę. Wypłukany materiał przemieszcza się w przestrzeniach porowych, szczelinach itp. Powoduje zapadanie się powierzchni ziemi. Działanie sufozji prowadzi również do powstania pseudokrasowych form ukształtowania powierzchni, a niekiedy i jaskiń.Rodzaje sufozji:
  – mechaniczna – tworzą się podziemne próżnie (korytarze), po ich zapadnięciu doły sufozyjne,
  – chemiczna – rozmywanie chemiczne polegające na rozpuszczaniu węglanów, głównie wapnia – następuje ubytek masy glebowej i osiadanie gruntu, tworzą się wymoki.

• Tackifier (lepiszcze, klej do hydrosiewu) – polimerowy, biodegradalny dodatek ułatwiający sklejanie hydromulczu z glebą oraz płynniejszy obieg hydromulczu w zbiorniku hydrosiewnika.
• Uprawa konserwująca (ang. conservation tillage, niem. konservierende Bodenbearbeitung) – sposób uprawy z wykorzystaniem mulczowania, mający na celu ochronę gleby przed degradacją oraz zachowanie jej produktywności. Najczęściej odnosi się to do roślin jarych wysiewanych w szerokie rzędy, np. buraka cukrowego, kukurydzy, które sieje się w przemarznięty międzyplon ścierniskowy (facelia, gorczyca, rzodkiew). Siew, za pomocą specjalnych siewników, może następować w międzyplon (mulcz) płytko wymieszany z rolą lub bezpośrednio w przemarzniętą masę. Przy takiej technologii uprawy, wykorzystując warunki siedliska, plony roślin można utrzymać na zbliżonym do uprawy tradycyjnej poziomie.
• Zadarnienie – zamurawienie, zatrawienie określonego aerału.